امشاسپندان) فروزه های اهورامزدا)

امشاسپندان (فروزه های اهورامزدا)

پروردگارا دو بخشش رسایی(خرداد) و جاودانگی (امرداد) مردم را به فروق معنوی و روشن درونی خواهد رسانید. در پرتو نیرویاراده(خشتره) منش پاک (وهومنه) راستی و پاکی(اشه) عشق و ایمان (آرمئیتی) زندگانی پایدار و نیروی معنوی افزایش خواهد یافت. ای خداوند خرد و در پرتو این فروزگان بر دشمنان پیروزی توان یافت «هات34 بند11»

واژه امشاسپند از دو بخش اَمشه +سپنته تشکیل شده میشود که اَمشه به معنی بی مرگ و سپنته به معنی مقدس است.پس امشاسپند به معنی بی مرگ مقدس است. اشوزرتشت در گاهان برای اینکه اهورامزدا را بهتر به مردم بشناساند، جلوه ها یا پرتوهایی از صفات اهورامزدا را نام میبرد.هریک از فروزه های مینویی به نگهبانی یکی از پدیده های مادی گمارده شده اند. بر اساس گاهان(گات ها) این فروزه های اهورامزدا چنین خوانده می شوند:

1: سپنته مینیو (مینو یا خرد مقدس). نخستین گاه سپنته مینیو است که در فارسی سپندمینو گفته می شود و در آفرینش مادی نگهبان انسان است؛

2:وهومنه (اندیشه نیک). گام دوم در راه نزدیک شدن به اهورامزدا، وهومنه یا منش نیک است. این واژه در زبان فارسی به بهمن تبدیل شده و در آفرینش مادی، نگهبان جانوران است؛

3:اشه وهیشته (بهترین راستی). گام سوم، گزینش اشه وهیشته یا بهترین اشویی است است که در زبان فارسی به اردیبهشت تبدیل شده است. این امشاسپند نماد راستی، درستی، پیشرفت و نظم کیهانی است. اردیبهشت در آفرینش مادی نگهبان آتش است؛

4: خشتره وئیریه( شهریاری آرزوشده) گام چهارم خشتره وئیریه که در زبان فارسی به شهریور تبدیل شده است. این امشاسپند نماد شهریاری مینویی، توانایی، خدایی و پادشاهی بر خود است. شهریور در  آفرینش مادی نگهبان فلزات است؛

5: سپنته آرمئیتی (کامل اندیشی مقدس). گام پنجم سپنته آرمئیتی که زبان فارسی سپندامذ یا  اسفند نامیده می شود. این امشاسپند دلدادگی ، بخشندگی، مهر، فروتنی و پارسایی است. اسفند در آفرینش مادی نگهبان زمین است؛

6: هَئوروتات (رسای، کمال) گام ششم هئوروتات که در زبان فارسی به خورداد تبدیل شده است. این امشاسپند نماد کمال و رسایی است. خورداد  در آفرینش مادی نگهبان آب است؛

7: اَمِرتات (بی مرگ). گام هفتم امرتات که در فارسی به امرداد تبدیل شده است.  امرداد در آفرینش مادی نگهبان گیاهان است. دو گام آخر خورداد و امرداد که  به هم پیوسته هستند. به این معنی که اگر انسان بتواند از پنج پله نخست بگذرد و به رسایی برسد، خود به خود به بی مرگی و جاودانگی هم خواهد رسید.

 

 

 هفت امشاسپند

 

کسی که در پرتو مقدس (سپنته مینیو) و بهترین اندیشه (وهومنه) گفتار و کردارش  نیک و با راستی و درستی (اشه) هماهنگ باشد، مزدااهورا با توانایی(خشتره) و مهر خویش(سپنته آرمئیتی) به او رسایی (هئوروتات) و جاودانی(امرتات) خواهد بخشید. (هات 47 بند1)

می دانیم که اشوزرتشت آیین خویش را بر روی سه پایه اندیشه نیک، گفتار نیک، کردار نیک استوار نمود و راه نجات هر دوجهان و رسیدن به هدف نهایی یعنی اهورامزدا را پیروی این سه اصل قرار داد که به هفت مرحله تقیسم و به هفت امشاسپندان معروف است و می توان آن را هفت پایه عرفان زرتشتی دانست:

1:نخستین مرحله کمال، به یکتایی شناختن اهورامزدا در پرتو خردمقدس (سپنته مینیو) است. در حقیقت باید زرتشتیان با رسیدن به سپنته مینیو تجلی کامل ترین حکمت و خرد، اهورامزدا را به یکتایی و بی همتایی بشناسند و برای او شریک قائل نشوند و او را هروسپ توان یعنی توانای کل، هروسپ آگاه یعنی دانای کل و هروسپ خدا یعنی مالک کل بدانند و در راه نیک منشی و مهرورزی از یکدیگر پیشی جویند. این است اولین مرحله و نخستین راه روحانیت که خود را ذره ای از آن وجود کل بشناسیم و بدانیم که فروهر همه آدمیان از دریای بیکران آن ذات یکتا سرچشمه گرفته است و با تمام وجود کوشش کنیم تا فروهر خود را یافته، بال و پر اندیشه، گفتار، کردار نیک خود را باز کرده و به او برسیم.

بنی آدم اعضای یک پیکرند ........ که در آفرینش ز یک گوهرند

چوعضوی به درد آورد روزگار....... دگر عضوها را نماند قرار

2: دومین مرحله، امشاسپند بهمن (وهومنه) است که نیک اندیشی و خیرخواهی است. خیرخواه حقیقی تنها کسی نیست که نوع بشر را نیازارد بلکه کسی است که حتی آزارش به یحوانات و جانداران سودمند هم نرسد. بنابر متون زرتشتی، بهمن امشاسپند در جهان مادی موکل بر حیوانات و چهار پایان سودمند است؛

3: سومین مرحله، امشاسپند اردیبهشت (اشه وهیشته)، بهترین راستی و پاکی است. شخص اشوَن در ادبیات زرتشتی کسی است که در زندگی پیوسته هواخواه راستی و پاکی باشد یعنی ظاهر و باطنش پاک و یک رنگ باشد. آتش، نماد راستی و پاکی است. این عنصر همواره پاک کننده است و آلوده نمی شود، ظاهر و باطنش یکی است و به سوی بالا می رود؛

4: چهارمین مرحله، امشاسپند شهریور (خشتره وئیریه) نیروی شهریاری مینویی و تسلط بر نفس است. ما انسان ها باید تلاش کنیم تَن و روان خود را پیوسته نیرومند سازیم و بکوشیم تا نه تنها مدارج نیک زندگانی بلکه پلکان نیک معنوی را نیز بپیماییم. نماد شهریور امشاسپند، فلزات است و در اوستا می فرماید: برای نیرومند کردن استقرار فرمانروایی خویش باید از تمام منابع زمینی و معدنی بهره مند شویم و می افزاید زر، سیم، مس، آهن و... را از زمین برگیریم و برای نیرومندی خویش به کار برید؛

5: پنجمین مرحله، امشاسپند سپندارمذ (سپنته آرئیتی) مهر و فروتنی است. پس از رسیدن به مرحله شهریاری و توانمندی باطنی، نخستین گام، مهربانی به زیردستان و فروتنی است. در دین مزدیسنی بهترین نمونه و سرمشق فروتنی زمین است؛

6: ششمین مرحله، امشاسپندان خورداد (هئوروتات) کمال و رسایی است. در اوستا آب را بترین نمونه خرمی دانسته شده است.

7:  هفتمین مرحله، امشاسپند امرداد(امرتات)، جاودانی است. در اوستا درخت و کشتزار نماد این امشاسپند دانسته شده است. با گسترش و پیشرفت قدرت ایران، اصول مذهبی زرتشتی نیز به گوش ملت ها و مردمان بسیار دور رسید. به ویژه  که این هفت مرحله روحانیت زرتشتی، شوری در آن جهان آن روز انداخت و هر ملتی به سهم خود این باور را از زرتشتیان فراگرفتند و این مراحل به نام هایی مانند هفت وادی عشق، هفت شهر عشق، هفت خوان رستم و.. نامیدند.

که هر هفت یکسان اندیشند   هر هفت یکسان سخن گویند    هرهفت یکسان عمل کنند که در اندیشه یکسان در گفتار یکسان در کردار یکسانند و همه را یک پدر سرور است اوست اهورامزدا( فروردین یشت بند 83)